کد مطلب:36665 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » اعتقادات

در نـظـريـه ( انـتخاب ) در واقع خبرگان وكيل مردم اند تا رهبر را انتخاب كنند ; آيادر نظريه ( انتصاب ) نيز خبرگان براي شهادت اصلح , وكيل مردم اند ؟

طـبق نظريه ( انتصاب ) وكالتي در كار نيست , و خبرگان براي اينكه اختلافي پيش نيايد انتخاب مي شوند . مثل اينكه كساني مي خواهند ملكي را معامله كنند . ابتدابايد بر كارشناسها توافق كنند . چون ممكن است دهها كارشناس وجود داشته باشند ,اما طرفين بايد بر دو كارشناس توافق كنند . ايـن تـوافـق بر كارشناسان , در واقع همان راي به خبرگان است ; يعني ما به آنها راي مي دهيم تا آنان به كانديداي اصلح شهادت بدهند . پس مردم كساني را كه صلاحيت شهادت دارند انتخاب مي كنند تا درشاهدان اختلافي پيش نيايد . تـشـكيل مجلس خبرگان با كدام يك از دو نظريه انتصاب و انتخاب , سازگارتر است ؟در قانون اسـاسـي تـصريح نشده كه تشكيل مجلس خبرگان مبتني بر نظريه انتخاب است ياانتصاب , ولي شواهدي وجود دارد كه تشكيل مجلس خبرگان مبتني بر نظريه انتصاب است . اصولا در نظامهاي دموكراتيك با يك دور و تسلسل مواجه هستيم . تـوضـيـح آنـكه مردم پيش از آنكه بخواهند در انتخابات رياست جمهوري يا مجلس و يا همه پرسي قـانـون اساسي و يا مطلب ديگر راي بدهند , قانونهايي از پيش براي آنها نوشته مي شود ,بدون آنكه نظر مردم براي اين كار پرسيده شود . مثلا سن راي دهندگان , جنسيت آنهاو ديگر شرايطي كه پيش از انتخابات مي گذارند . اينها همه پيش فرض هايي است كه مردم به وسيله آن در انتخابات شركت مي كنند . اين دور و تسلسل , مشكلي است كه درنظامهاي دموكراتيك دنيا وجود دارد . هـر اشكالي كه غربي ها به ما درباره پذيرش پيش فرض ها بكنند , به نظام دموكراتيك آنها به گونه شديدتري وارد است . ما اين مشكل را با نظريه ( انتصاب ) حل مي كنيم , چون اگر به اين نظريه قائل شديم مشكل ما در تسلسل مشروعيت حل مي شود زيرا نهايتا به جايي مي رسيم كه فوق مردم است . در آن صـورت ديـگـر نمي گوييم مردم طبق چه قانوني چنين كردند يا اگررهبر كسي را تعيين كرد , اعتراض نمي كنيم . امـا اگـر ايـن را نـپذيرفتيم , همان اشكالي كه بر ساير نظامهاي دموكراتيك وارد است , بر نظريه انتخاب هم وارد خواهدشد . بـعـضي از منصبهاي مهم را شخص رهبر انتخاب مي كند ; آيا اگر نظريه انتخاب را بصورت مزبور بـپذيريم , در واقع نقش رهبر و ولي امر در انتصاب از بين مي رود و به عهده متخصصان هر رشته مـي افـتد ؟در روش انتخابات غير مستقيم و چند مرحله اي - كه به نظر ما روش صحيحتري است -هـمـه ايـنـها يك اسكلت مي شود كه مخروط وار به عالي ترين مرتبه اجرايي كه رياست جمهوري باشد , مي رسد و او هم اعتبارش به نصب رهبر است . وقتي رهبر اين نظام راامضا و از بالا نظارت كرد , اعتبار معنوي و شرعي همه مقامها از بالا خواهد بود . رهبر كه همه شهردارها و قاضي ها و مقامات را نمي شناسد و شناسايي يكايك آنها براي ايشان امكان ندارد پس ناچار است از نظر ديگران استفاده كند . بنابراين مردم ,نظام خود را آماده و طراحي مي كنند , اما اين نظام هنوز روح ندارد . رهبر باامضاي خود به آن نظام روح مي دهد و آن را قابل اجرا مي كند . بـا اين نظام هيچ لطمه اي به نظريه ( انتصاب ) نمي خورد و نقش مردم هم در تمام امور سياسي - اجتماعي محفوظ مي ماند . اين نظام مبناي بر عقلايي و شرعي دارد ,چون هر كس در حد فهم و صلاحيت خود راي داده ; نه بيش از آنچه كه مي فهمد و صلاحيت دارد . پس هم شرع آن را , مي پذيرد و هم از نظر عقلايي معتبر است . هـر نظامي دردنيا به هر اندازه كه به اين نحو كار نزديك تر باشد مسائل جامعه را بهتر مي تواندحل كند .

---

پرسشها و پاسخها
مصباح يزدي - محمد تقي